Een theater in Amsterdam

Vlak bij Artis in Amsterdam stond een theater dat men in de loop der jaren verschillende namen heeft gegeven. Het Artis Theater, De Hollandsche Schouwburg en de Joodse Schouwburg. Zo kende dit theater ook verschillende perioden in de tijd dat het als theater fungeerde. In die eerste periode traden er artiesten op van welke afkomst dan ook. Daar kwam een einde aan toen de Duitsers dit theater alleen nog maar toegankelijk wilde hebben voor joods publiek en joodse artiesten. Tot op het moment dat het voor diezelfde artiesten en het joodse publiek plots geen theater meer was. Nog nooit eerder was het er zo propvol. Lang verbleef men er in de meeste gevallen niet, treinen vervoerden het “publiek” naar het Drentse Hooghalen waar een kamp stond dat bekend werd als Westerbork. Het publiek mocht daar weer eventjes verblijven. Niet dat ze er zonder entertainment zaten, ook daar werd muziek en theater gemaakt. De reis was echter nog niet ten einde gekomen, van daar uit vertrokken er 19 treinen naar Sobibor en vele andere treinen naar Auschwitz en nog een aantal plaatsen. Vandaag werd er in die Hollandsche Schouwburg (dat nu de functie van museum en herinneringplek heeft) het jaarlijks terug kerende Jom Ha Shoa gehouden. Dit jaar heb ik er ineens een raar gevoel bij gekregen. Er is namelijk iets dubbels gebeurd. De waarnemend Burgemeester heeft er een toespraak gehouden, iets dat iedere Amsterdamse burgemeester nu eenmaal doet. De waarnemend Burgemeester, Lodewijk Asscher, kan er natuurlijk niets aan doen, de zonden van zijn vader en diens vaders kleven nu eenmaal niet op hem. Toch was een verwant familielid van hem ten tijde dat de Hollandsche Schouwburg de verzamelplek voor te deporteren joodse medeburgers was èèn van de drie voorzitters van de Joodschen Raad. Een raad die het voor de Moffen wat makkelijker maakte om een einde te maken aan het joodse leven in Nederland

Mijn vader heeft er samen met z,n broertjes, zus en ouders in gezeten, in de Hollandsche Schouwburg, en zijn op miraculeuze wijze terug gestuurd naar huis en hebben de trein gemist. De maker van het kunstwerk is van Zinivi Tolkatchev en het hangt in Yad Vashem. De muziek is mede gespeeld door een Duits-Joodse immigrant die ten tijde van de bezetting ook in de Hollandsche Schouwburg verbleef en er hoogst waarschijnlijk heeft opgetreden.

Read Full Post »

Een ijskoude beslissing

Op acht februari in het door de Nazi,s bezette en geterroriseerde Nederland  bedroeg de temperatuur tussen de _1,4 en o,9 graden en er was zo,n 0,3 mm neerslag gemeten over 11 uur. De windsnelheid kwam gemiddeld niet hoger dan 2Bft, een zwak windje dus en het kwam uit het Zuid-Zuid-Oosten. Zoals dat in de maand daarvoor al gebeurde zou het ook in de dagen na die achtste februari gaan, het was en werd heel koud. Ook bij onze direkte Oosterburen was dat zo. Dr. Thomas M. Laufer moest nog geboren worden, sterker nog , z,n moeder droeg hem nog niet eens in haar buik. Thomas zou pas op 13 mei 1945 in Leipzich geboren worden. Daarmee behoord deze Thomas tot èèn der eerste nieuwe Duitsers. Zoals het jullie misschien bekend is dat er een schadelijk en schandelijk misverstand heerst dat Eva van een appel ( dat in werkelijkheid een vijg was gezien de bladeren van de vruchthoudende boom waaraan het groeide en er voor diende om de schaamstreken van haar en haar man te bedekken) at en daardoor de rest van haar nakomelingen opzadelde met de erfzonde. Zo ook heerst er in bepaalde kringen nog steeds het schadelijke en schandelijke idee dat iedere Duitser, voor of na de oorlog geboren, behept is met de zonde een dader te zijn van de moord op miljoenen mensenlevens.

Het Nationaal Commitee vier en vijf mei is zo,n club dat bestaat uit mensen die dat steevast geloven. Want Thomas, die nu al lang geen baby meer is en ook  niet schuldig kan zijn aan de bezetting van Nederland mag op vier en vijf mei niet naar de Dam in Amsterdam om samen met ons Nederlanders stil te staan bij de vele slachtoffers die door de Nazi,s zijn gevallen onder ons. Simpel omdat Thomas vooral een Duitser is en niet alleen omdat hij dat Duitsland in de funktie van Ambassadeur vertegenwoordigd. Ditzelfde Commitee heeft er helemaal geen moeite mee om de gevallen KNIL millitairen die omkwamen bij die schandalige en schandelijke Politionele Akties in het door ons bezette Indonesie te gedenken. Evenmin om die Hollandse militairen die zich het lot van de bedreigde Moslim mannen in Sebrenica niet daadkrachtig aantrokken en zo hun ogen sloten toen er opnieuw genocide gepleegd werd te te eren . En niet om al die Hollandse jongens en meiden in de Golfstaten en zich niet zo netjes gedragen tegen de lokale bevolking. De Vrijheid die dit Nationaal Commitee ieder jaar weer viert heeft voor mij een vies bijsmaakje.

De ijskoude beslissing dat Thomas niet gezamelijk met ons de gevallenen en de Vrijheid mag vieren van het “Feest Commitee” zal door mij niet gevierd worden. Want Vrijheid is een hoog goed dat voor ieder wereldburger een recht is. Ook voor Thomas!!

Read Full Post »

Spijkerbroeken en andere dingen die vergaan

Heel stilletjes en langzaam voltrok zich het einde van een bruizend tijdperk in Mokum. Het Lieverdje aan het Spui staat eenzaam ingeklemd tussen een vrije trambaan en de gevels van een paar kroegen en een boekenwinkel, ontdaan van Robert Jasper Grootveld. Leen Jongewaard kom ik niet meer tegen die zo heerlijk kuierend door hartje Amsterdam slenterde. Leo Van Der Zalm is er in geen velden of wegen meer te bekennen, zijn boot aan de Oude Schans waarop  m,n overleden zus en ik een tijdje woonden  is verdwenen en het maakt de aanblik van de Montelbaanstoren een stuk saaier. Er valt geen thee meer te drinken en naar concerten van klassieke Indiase muziek te luisteren in de Mozes en Aaronkerk op het Waterlooplein die z,n karakter definitief verloor door de bouw van de Stopera. Felix Meritis is geen Provadja meer, Paradiso verloor z,n status als opvolger en Fantasio aan de Prins Hendrik Kade dat Provadja nog levend hield werd de Kosmos die in 1992 voorgoed uit het straatbeeld van Amsterdam verdween. Felix Meritis is ook niet meer dat theater dat vernoemd werd naar Ramses Shaffy, het Shaffy Theater.  Het lopende kunstwerk, Fabiola, is uit het straatbeeld verdwenen. Ik kan mijn Loverdale brood niet meer bij de Manna kopen, het hippe straatbeeld van de Jordaan, met z,n Knetterwinkel en Arie,s Belly zijn herinneringen. Simon Vinkenoog dicht niet meer en de stem van Ramses Shaffy bestaat slechts nog op informatie dragers.

De prullebak, gemaakt naar de afmetingen en vorm die mijn spijkerbroek op mijn lijf uit m,n eenentwintigste levensjaar had is voorgoed ter ziele. Het was ooit gemaakt door een vriend die mijn vormen overnam door bruin papieren plakband om mijn lijf tussen m,n knieën en heupen te drapperen en zo die vorm te vangen om er daarna een oude spijkerbroek overheen te doen en de pijpen afgeknipte zodat de prullebak de gewenste hoogte kreeg. Als een vrije interpretatie van een hoesontwerp van Andy Warhol voor het album Sticky Fingers van de Rolling Stones.

Amsterdam, die stad is voor even gaan slapen. Het zal weer bruizen zodra het wakker is geworden.

Read Full Post »

The fool on the hill

In 1967 werd in Engeland een langspeelplaat van The Beatles uitgebracht dat een nummer bevat die me nooit meer los liet. Het album  Magical Mystery Tour was op zich al een plaatje, maar in het bijzonder dat ène, tweede nummer op die langspeler: The fool on the hill. *. Tijdens de periode dat ik kortstondig in het Verenigd Koninkrijk woonde, 1969, in Lancashire zong ik dat dan ook vaak. Het was, wanneer ik me hoog op de heuvels en bergen van het Penninisch Gebergte bevond, toepasselijk op mijzelf. Zonder een cent op zak te hebben was ik in dat jaar naar een vriendin daar gegaan. Niet zozeer vanwege haar als wel om weg te komen uit de benauwende leefomgeving van m,n pleegouders en m,n echte ouders. Ik had het wel met ze gehad. Mijn eigen weg gaan maar wel in de vertrouwdheid van je eigen land blijven vond ik niet echt aantrekkelijk. Het hippe England trok me veel meer. Iedere keer wanneer ik The Fool On the Hill hoor komen spontaan weer flarden van dat England bij mij naar boven. Een filmpje op YouTube dat ik onlangs vond maakt het beeld van hoe het er daar uitzag weer kompleet omdat ik dat stuk zo goed in m,n herinneringen heb.

The Fool was ook een Nederlandse Designgroep uit die jaren zestig die begonnen was door Simon Postuma en Marijke Koger. Zij werden vooral bekend door de psychedelische lp hoezen en de hippe kleding van hun hand. De twee oprichters van deze beweging werden bij toeval ontdekt op Ibiza door een Britse fotograaf die foto,s van hun kleding in The Times publiceerde.  In London begonnen zij een ontwerp studio die aangevuld werd met die Britse fotograaf, Barry Finch en Josje. Zij werd het meest bekend.

Gisteren moest ik weer eens aan het woord “fool”  denken. Aanleiding was een tweede kamer lid, de VVDer Arend  Jan Boekestijn die de RTL camera deelgenoot maakte van het gesprek dat samen met wat collega,s hij tijdens z,n visite bij de Queen in haar paleis had. Politiek Den Haag en vele burgers verklaren hem tot “the fool of the parliament”. Los van wat ik van die meneer vind moet ik bekennen dat hij voor mij die Fool niet is. Het zijn juist al die andere politici die braaf blijven gehoorzamen aan de dictatoriale wensen van een Vorstin en braaf zwijgen op haar bevel.

In de pop en jazz muziek zijn naast dat nummer van de Beatles nog veel meer nummers geschreven over fools. Hier is nog zo,n èèntje, van Peter Green.

* de uitvoering van The Fool On the Hill is afkomstig van de in dit jaar digitaal remastered  uitgave op CD.

Read Full Post »

Een toontje lager en ander geluid

Jan Pieter , samen met z,n billemaatje Wouter Jacob zingen na een telefoontje van Geraldine Alida dat ze met beide heren gistermiddag maakte een toontje lager. Natuurlijk niet uit nederigheid of zo maar uit puur lijfsbehoud. Opmerkelijk omdat toontjes lager zingen tegenwoordig niet zo populair is. Zodra men van iemand verlangt om een toontje lager te gaan zingen begint de aangesprokene meteen nog een toontje hoger te bleren, zich beroepend op de vrijheid van het woord. Het is zo langzamerhand geen gehoor meer. Het is alsof ieder debat èèn kakafonie van hoge tonen is, zo hoog dat er nauwelijks nog een melodie in te bespeuren valt. Echt productief werkt dat natuurlijk niet. Men stopt vingers in oren of sluit zich op een andere manier af. Geluid beinvloed de stemming nu eenmaal.

De mens is sinds Adam en Chavva * aan de slag gegaan met de tonen. Geluid alleen bleek niet voldoende te zijn om met elkaar te kunnen communiceren. Geluid op zich vormt gewoon geen gesproken woord, geen taal. En zonder taal is overleven uitgesloten. Op een gegeven moment ontdekte de mens ( ik weet niet of dat door Adam en Chavva werd gedaan of door hun nakomelingen) dat je met behulp van de geluids-tonen niet alleen de woorden van de taal kon vormen maar ook nog iets anders, muziek. En de mens ontdekte dat je die muziek-tonen niet alleen verbaal kon produceren maar ook met behulp van instrumenten. Tot op heden heeft de mens zeker zo,n driehonderd verschillende muziek instrumenten ontwikkeld. De Wikipedia geeft een groot aantal daarvan weer. In iets meer dan de afgelopen honderd jaren is er aan de creatie van nieuwe instrumenten weinig gedaan. De Belg Aldolphe Sax is èèn van de laatsten geweest die met een nieuw instrument kwam. De nieuwe huidige instrumenten zoals een electrische gitaar  een electrisch orgel of een syntesiser zijn wat mij betreft slechtsevaluaties van reeds bestaande instrumenten.

De vinding van Adolpho Sax, de saxofoon werd voor het eerst openbaar getoond op de Brusselse industrie tentoonstelling van 1841. Èèn van mijn faforiete saxofonisten is wel Gerry Mulligan, luister maar eens naar dit nummer.

* Note: Chavva is de Hebreeuwse naam voor de eerste vrouw die in het Christendom Eva wordt genoemd. In de Islam heet zij Hawwa.

Tegenlicht zorgde er voor dat de vogels zoals ik hier laat zien niet te duidelijk door m,n camera vastgelegd konden worden.

Read Full Post »

Het oude land uit mijn jeugd

Vandaag ga ik, zoals dat regelmatig gebeurd, naar het “oude land”. Een begrip dat voor mij duidelijk is maar waarvan niet iedereen weet wat ik daar mee bedoel of waar dat ligt. Het oude land is ieder plekje in Nederland dat niet tot de Ijsselmeerpolders behoort of tot de Maasvlakte en Ijburg.

Tijdens deze uitstapjes heb ik altijd de gelegenheid om een ritje te maken over dat oude land. Vandaag zit ik , net zo als de laatste keer, ergens in de buurt van de rivier waaraan Amsterdam zijn naam te danken heeft, de Amstel. Alleen zo,n ritje zal ik vandaag naar alle waarschijnlijkheid moeten missen. Want om door stevige plensen zure regen over de dijk van die Amstel voorbij Ouderkerk aan de Amstel te rijden met een scootmobiel tot aan de gekanaliseerde bocht bij het Amsteleiland  vind ik net iets te veel van het goede.

In mijn jeugd kwam ik daar veel. Samen met m,n tweelingzusje namen we de bus vanaf het Haaremmermeer Station inAmsterdam tot aan z,n eindpunt bij de kerk aan het einde van de Amstelveenseweg  bij de Kalfjeslaan bij het begin van Amstelveen. Een bus die geen nummer had maar een letter, bus H. Van daar uit liepen we onze avonturen tegemoet tot aan de Bovenkerkse Polder aan de dijk van de Amstel ter hoogte van dat eilandje in die rivier. We kwamen tijdens deze avontuurlijke tochten heel veel boeiende dingen tegen die we niet zagen in de straten van Amsterdam. Koeien en kalfjes, vlinders , hommels, bromvliegen en kikkers.

En er is veel, veel te veel veranderd in dit gebied. Dit oude land van mijn jeugd is niet meer. Amsterdam heeft er z,n nieuw Jerusalem gebouwd, Buitenverldert. En dat wat eens de Gemeente Nieuwer- Amstel was tot aan 1964 is nu bijna volgebouwd tot aan dat eilandje in de Amstel en is nu de Gemeente Amstelveen. Dit stuk  “oude land”  is  “nieuw land”  geworden. Gelukkig heeft er iemand nog wat bewaard van dat Oude Land en op het internet gezet. En helpt het mij om die beelden terug te halen en het verhaal van de historie van dat gebied.

Het eiland in die rivier, het Amsteleiland, was bezet door scheepswerven in mijn jeugd. Deze werven stonden er tot ongeveer de jaren negentig van de vorige eeuw. Ze zijn er verdwenen. En nu moet het een enclave worden voor de super rijken. Met een eigen bewakingsdienst. Het verbaasd mij dat dit lang niet zoveel beroering geeft als de bouw van een vakantie optrekje ergens op een schiereilandje in Mozambique voor een echtpaar die iets hebben met Afrika. Want wat mij betreft mogen ze daar permanent gaan wonen.

Read Full Post »

Een brug te ver

Het  lijkt een brug te ver te zijn om een kasteel uit de Ardennen in een bos bij Almere neer te zetten. De vormen van de buienmuren met de torens zijn wel zichtbaar. Maar beton was niet het materiaal waarmee er in de tijd dat het nog gewoon was om kastelen te bouwen gewerkt werd. Stads bestuurders zijn vaak de architecten van luchtkastelen. Het luchtkasteel dat men in Almere bedacht heeft als enig ongewenst effekt dat het heel veel geld heeft gekost tot nu toe. De financiers voan dit debakel hebben al bijna vanaf het begin geen vertrouwen meer gehad om het geld bij elkaar te kunnen  krijgen voor dat wat nu meer een ruine lijkt te zijn dan een kasteel dat nog afgebouwd kan worden zonder eerst een grondige en vooral noodzakelijke renovatie. In deze tijd waarin er een groot tekort schijnt te zijn aan geld kan dit ehr nog wel even bij. Echt schaden zal het niet doen.

Anders is dat met de plannen die de bestuurders van steden zoals Moskva en Beijing dat doen. De burgemeester van Moskva, Joeri Loezkjov, wil zijn stad in de aanstaande winter helemaal sneeuwvrij houden. Met behulp van het vergiftigen van de wolken met behulp van chemicalieën. De Chineze regeringsleiders, samen met de stadsstuurders van Beijing zullen geen enkel insekti of dier meer dulden in de Chineze hoofdstad op mijn verjaardag, 1 oktober. Want op die dag zijn zowel de Volks Republiek China en ik zestig jaar geworden. De Chinezen zullen daartoe ieder middel inzetten om alle zwerfhonden en katten te doden , te samen met iedere rat , muis, vlo, mug, bei en wat ze nog meer aan ongewenst leven kunnen verzinnen. ( Misschien zelfs dissidenten en Tibetanen? )

Read Full Post »

Terug naar school

Het journaal van enige dagen geleden bracht mij terug naar de eerste drie klassen van de Lagere School. Het was de Coppelstockschool die aan de Pieter Van Der Doesstraat in Amsterdam West stond. De beelden die dat veroorzaakten was het schoolgebouw en een blauw straatnaambordje die het nieuwtje over de As Siddieq school (dat voorheen mij school was) die het berichtje moesten opfleuren. En weer maakte ik in mijn gedachten de tocht die ik dagelijks vier keer aflegde tussen thuis en die school, samen met mijn tweelingzus. Zonder horloge en zonder mobiele telefoon. Zo ging dat in die dagen. Nog ruik ik de geuren van de jaargetijden, de winter en het voorjaar, de zomer en de herfst. En herinner ik mij dat we appels stalen van de groenteboer die ze zomaar voor z,n winkel zo verleidelijk voor ons uitstalde. En hoe ik in “het parkje”, toen nog een woest stuk grond aan de overkant van de Jan Van Galen Straat, door het ijs zakte van een tamelijk diepe plas en daardoor m,n schoen  uit ging en ik hem terug viste zonder de steunzool die ik van de grote mensen moest dragen. Ik herinner me hoe vaak we moesten overblijven omdat we te laat kwamen door al het spannende dat dat zelfde parkje ons bood tussen de middag wanneer we weer terug naar school moesten. En dat mensen uit andere landen in andere landen woonden. En dat er op school nooit over God gekletst werd. En dat er maar èèn jongetje bij ons in de klas zat die een buitenlandse achternaam had, een Duitse nog wel. En dat mensen met vreemde kleren uit Volendam  kwamen.

Hoe anders is het nu op deze school. Hoe anders maakt het de regels op de Vrijheid van Onderwijs. En hoe splijt het de toepassing  daarvan tussen de vele onderwijs-varianten die er zijn. Hoe anders deze regels een verschil van toepassing krijgt tussen zo,n Orthodox Islamitische school en zeg maar een Orthodox Christelijke, een  Orthodox Joodse en een Orthodox Antroposofische school. Harde tijden zijn van alle tijden, de ene keer voor de ene en de andere keer voor de andere bevolkingsgroep. Dat we buiten school om ook nog leren van de geschiedenis is een fabel.

De harde tijden van de opbouwjaren na de Tweede Wereldoorlog zijn allang voorbij. En zitten we nu in de harde tijden van de veranderde wereld. En denken we “morgen” weer milder over de dagen van nu. Want die harde tijden komen nooit meer terug.

Luister naar de harde tijden van de in 1826 geboren Amerikaanse singer/songwriter Steven Foster, gezongen door Ann en Kate Mc  Garrigle samen met Emmilou  Harris, Mary Black, Karen Matheson, Ron Patterson en Rufus Wainwright.

Hard Times Come Again No More

Let us pause in life’s pleasures and count its many tears
While we all sup sorrow with the poor:
There’s a song that will linger forever in our ears;
Oh!  Hard Times, come again no more.

chorus:
‘Tis the song, the sigh of the weary;
Hard Times, Hard Times, come again no more:
Many days you have lingered around my cabin door;
Oh!  Hard Times, come again no more.

While we seek mirth and beauty and music light and gay
There are frail forms fainting at the door:
Though their voices are silent, their pleading looking will say
Oh!  Hard Times come again no more.

There’s a pale drooping maiden who toils her life away
With a worn heart whose better days are o’er:
Though her voice would be merry, ‘tis sighing all the day
Oh!  Hard Times, come again no more.

‘Tis a sign that is wafted across the troubled wave,
‘Tis a wail that is heard upon the shore,
‘Tis a dirge that is murmured around the lowly grave
Oh!  Hard Times, come again no more.

Read Full Post »

Zo,n tweeduizend hectare droog

De inpoldering van zo,n slordige 2412,30 vierkante kilometer afgesloten zee is op zesduizend hectare na volgens plan verlopen. Er bleef daar water achter. En daarvan is weer zo,n tweeduizend hectare droog gevallen. En zo ontstond er een gebied dat moet lijken op een stukje Oer-Holland. Zeggen ze. In dat gebied kwam niet het geplande industrie-gebied, door geldgebrek.

Men moet flink diep graven op die oude bodem van de Zuiderzee om vast te kunnen stellen hoe het er heel vroeger uitgezien moest hebben. In een tijd dat de Zuiderzee nog een meer was waar wat eilandjes in lagen. Een meer waar zo,n twee rivieren door heen stroomden naar de Noordzee. Op oude kaarten is er welliswaar een geografisch beeld van vastgelegd maar de kwaliteit van het kaart-maken in die tijden was nog niet zo nauwkeurig. Tot nu toe heeft men er een paar oude bouwwerken, een burcht en een kasteel, gevonden. En sporen die de mens uit de nieuwe steentijd (4900-3400 voor Christus) nabij Swifterband hebben achter gelaten. Over het uiterlijk van dit gebied wat betreft de flora en fauna is het slechts gissen.

In 2004 verwierf  de Oostvaardersplassen het Europees diploma voor natuurbeheer. Dit jaar zal het moeten voldoen aan een aantal aangegeven zaken om deze status te kunnen behouden. De groeidrift van Almere en Lelystad zullen ervoor zorgen dat dit een moeilijke opdracht wordt. Het overgangs gebied tussen deze beide steden met de Oostvaardersplassen is tegenwoordig nihil geworden. Samen met het kassengebied bij Almere  is dat een groot obstakel.

Read Full Post »

Vrijheid is niet vanzelfsprekend

Volkomen uitgeput door een verblijf als jood, zigeuner, homosexueel, a-sociaal, crimineel of zomaar anders in een concentratiekamp, een gedwongen deelname aan een dodenmars of een kamp voor dwangarbeiders uit de bezette Europese landen betekende de overgave van Nazi Duitsland en de daarmee terug gekeerde vrijheid nog geen echte vrijheid voor heel velen onder hen. Als je  geen mazzel had kon het in het nog meest gunstige geval tot 1953 duren voordat je je volledige vrijheid had herwonnen. Was het minder gunstig dan moest je tot 1957 wachten alvorens je eindelijk weer echt vrij was. Al begon de bevrijding van Europa in het zuiden in 1943 en eindigde die in het noorden op 8 mei 1945, het was voor velen nog geen echte bevrijding.  Het is het verhaal dat maar al te vaak verzwegen wordt. In Duitsland, Oostenrijk en Italie waren nog steeds grote groepen gedeporteerde en gevluchte mensen in kampen opgesloten. Het waren kampen voor “Displaced Persons” die onder het bewind van de geallieerden en later door de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) stonden. Zij die in deze DP kampen zaten hadden helemaal niets meer om naar terug te keren. Geen “thuis” , geen zin meer of wat dan ook. De condities van deze DP kampen waren niet overal hetzelfde. Sommige DP kampen waren niet echt beter te noemen dan de Concentratiekampen, het enige verschil was dat er geen geweldadig regime meer heerste en dat slavenarbeid er niet meer voor kwam.

Uiteindelijk kwamen de meesten van hen in veiligheid en vrijheid aan op hun definitieve en zelf gekozen bestemming. Het kon het land zijn vanwaar zij kwamen of een andere bestemming zoals de Verenigde Staten , Zuid Amerika of Palastina. Sommigen hadden absoluut geen geluk. Zoals de Polen, zij werden bij aankomst gearresteerd en zij die hadden deelgenomen aan de opstand van het gettho van Warschau werden geexecuteerd. Anderen werden, ooit gevlucht uit het Duitsland na 1933, uit de  landen gezet waarna zij gevlucht waren met de verklaring dat zij ooit de grens ilegaal hadden overschreden en door onwil van de autoriteiten nooit de vluchtelingenstatus hadden gekregen.

Dat vrijheid niet vanzelfsprekend is werd direkt na de bevrijding van Europa duidelijk.

Read Full Post »